BlogTechnology

प्राकृतिक प्रकोप व्यबस्थापनमा भेटिभर : एक बहुउपयोगी घाँस

नेपाल आफैमा प्राकिर्तिक हिसाबले दक्षिण एसियामै निकै संबेदनशील भूबनोट भएको मुलुक हो | अझै बुझ्ने गरि भन्ने हो भने बाढी, नदीको भेल, नदि कटान  तराई क्षेत्रको एक प्रमुख समस्या रुपमा छ भने पहिरो पहाडी क्षेत्रको प्रमुख समस्याको रुपमा छ | जसको कारण नेपालमा बर्सेनि अरबौ बराबरको खेतीयोग्य जमिन सुक्खा बगरमा परिणत भैरहयाको छ | विभिन्न सरकारी तथ्यांकलाई हेर्ने हो भने सालाखाला पाँच लाख हेक्टर हाराहारी खेतीयोग्य जमिन प्रयोगविहीन अवस्थामा रहेको देखिन्छ | नेपालको प्रकिर्तिक बनोट र भइरहने प्रकिर्तिक प्रक्रिया को कारणले निम्तिने क्षति हरेक वर्ष बढ्दो देखिन्छ जस्को कारण पहाडी इलाकामा खेतियोग्य जमिन कम हुदा त्यहाँ हुने उत्पादनमा प्रत्यक्ष असर पर्ने देखिन्छ | अझै भन्ने हो भने नेपालको तराई क्षेत्र पहाडबाट बग्ने नदिमा बर्खाको समयमा हुने अत्याधिक बहाबले गर्दा निम्तिने डुबान र खेतीयोग्य जमिन कटानले गर्दा हरेक वर्ष जस्तो भरि मात्रामा कृषि उत्पादनमा न्यून हुदै गएको देखिन्छ | साना खहरे खोलाको किनार देखि लिएर ठुला सदाबार नदि किनारको भुभागमा हुने कटान र कटानसंगै किनारमा रहेका बस्तिहरु जोखिममा हुने क्रम बढ्दो छ | कमजोर राज्य संयन्त्र र विपद व्यस्थापनमा हुने डरलाग्दो राजनैतिक हस्तक्षेपले समग्र देशलाई नै पछि पारिरहेको आकलन लगाउन गार्हो नपर्ला | यस्तो बगरमा परिणत भएको र अन्य बिबिध कारणले अनुपोयोग भईरहेको जमिनलाई तत्काल पहिलेकै अवस्थामा फर्काउन असम्भव जस्तै देखिन्छ | त्यस्तो जमिनको एक मात्रै समाधान हो भेटिवर खेति जुन अनउत्पादक जमिनमा गरेरपनि कृषि उत्पादनमा महत्वपूर्ण लाभ  लिन सकिन्छ | अब भेटिभरको कुरा गरौ: केहो भेटिभर ??

नाईजेरियामा गरिएको भेटिभर खेति (तस्बिर: गूगल)

भेटिभर जस्तोसुकै हावापानीमा पनि उम्रिन र हुर्किन सक्ने एक घास हो जसलाई नेपालीमा नाम खस खस भन्ने गरिन्छ भने बैज्ञानिक नाम त्रिसोपोगन जिजानियोइड्सले चिन्ने गरिन्छ | झट्ट हेर्दा धार्मिक घाँस कुश जस्तो देखिने यो घाँस एक गुच्छेदार प्रकिर्तिको हुन्छ जसको जमिनमाथिको भाग झन्डै पाँच फिट भन्दा अग्लो हुन्छ भने पात झर्लक्क हेर्दा उर्लु जातको घाँसको जस्तो देखिन्छ अथवा ऊखुको जस्तो पनि देखिन्छ | सामान्यत ईन्जिनियरिङ हिसाबले यसको पात र काण्ड  भन्दा पनि जरा सबैभन्दा महत्वपूर्ण मानिन्छ | व्यापक रुपमा तारजाली जस्तै गरि फैलिने भेटिवरको जरा जमिन मुनि झन्डै तिन मिटरबढी  तल सम्म जाने गर्दछ | भेटिभरको जरा बास्नादार  हुन्छ साथै क्षार र अम्ल दुवै बिषेशता हुने भयको कारणले पनि यो घाँस माटोमा सजिलै हुर्किन र बढ्न सक्दछ | बिभिन्न देशमा भईरहेका अध्यनलाई हेर्ने हो भने यो घाँसको बृध्दिदर पनि अत्याधिक देखिन्छ हालै फिलिपिन्समा भैरहेका अध्यनलाई हेर्ने हो भने हरेक दिन झन्डै पाँच सेन्टिमिटरका दरले बढेको पाईन्छ भने रोपेको “छ” महिनामा यसको जराले काम गर्न थालेको देखिन्छ |

काठमाण्डौको चन्द्रागिरीमा स्लोप प्रोटेक्सनको रोपिएको भेटिभर घाँस (तस्बिर: Stage Nepal)

नेपाल जस्तो बाढी पहिरोको उच्च जोखिम भएको देशमा भेटिभर निकै प्रभावकारी हुन सक्दछ | जसको प्रयोगबाट पहिरो र बाढी बाट जग्गा बिग्रियाको ठाउँमा पुन जिबन दिन सकिन्छ साथै भविष्यमा बाढी पहिरोबाट जमिन बिग्रिन नदिन यसको प्रयोगबाट त्यो जोखिमलाई समाप्त पार्न सकिन्छ | ईन्जिनियरिङ हिसाबले भन्ने हो भने भेटिभर ईरोजन (क्षरण) नियन्त्रण र स्लोप स्थिरीकरणको लागि जैविक इन्जिनियरिङ उपकरणको रूपमा वनस्पतिको प्रयोग शताब्दीयौंदेखि लागू गरिएको छ तर पछिल्ला दशकहरूमा यसको लोकप्रियता झनै बढेको छ। जसको कारण आंशिक रूपमा बायो-इन्जिनियरिङ प्रविधिहरूको कम लागत हो, आंशिक रूपमा ‘कडा’ परम्परागत ईन्जिनियरिङ् संरचनाहरूको सट्टा ‘नरम’ वनस्पति दृष्टिकोणको कारण हो जुन पूर्वाधार विकासको कारण वातावरणको दृश्य र जमिन ईरोजन (क्षरण) बारे  चिन्ताको विषय बनेको छ | अहिलेकै अवस्थालाई हेर्दा निर्माण गतिविधिहरूको कारण जमिनको गडबडीले माटोको ईरोजन निर्माण अघिको दरमा निकै बढेको छ | भेटिभर घाँस (Vetiveria zizanioides) कृषि जमिनमा माटो र पानी संरक्षणको लागि 50 वर्ष भन्दा बढी समयदेखि प्रयोग हुँदै आएको पाईन्छ, तर यसको वास्तविक प्रभाव भने जमिनको स्थिरता, माटोको क्षरण र कटान नियन्त्रणमा भने विश्व बैंकले यसको प्रवर्द्धन गरेपछि मात्र 1980 को दशकमा मात्रै सुरु भएको पाईन्छ । सर्बप्रथम त भेटिभर ग्रास टेक्नोलोजी (VGT) पहिलो पटक खेतबारीमा माटो र पानी संरक्षणको लागि विकसित गरिएको थियो। यस अनुप्रयोगले अझै पनि कृषि भूमिहरूमा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलेको छ, भेटिभर घाँस अद्वितीय रूपात्मक, शारीरिक र पारिस्थितिक विशेषताहरू सहित यसको अत्यधिक प्रतिकूल बढ्दो अवस्थाहरूमा सहनशीलता र भारी धातुको उच्च स्तरको सहिष्णुताले भूमि स्थिरीकरण, माटो क्षरणको लागि एक अद्वितीय बायो-इन्जिनियरिङ उपकरण प्रदान गर्दछ।

भेटिभर एक धेरै छिटो बढ्ने घाँस र गहिरो प्रवेश गर्ने जरा प्रणाली भएकोले घाँस र रूख दुवैका केही अनौठो विशेषताहरू राख्छ जसले क्षरण रोकथाम र सतहको माटोको बग्ने प्रक्रियालाई नियन्त्रण गर्न सक्छ। हालै भईरहेका अनुसन्धानबाट प्राप्त प्यारामिटरहरूले थाहा हुन्छ कि भेटिभर घाँस जराहरू 75 एम.पी.ए.(MPA) को औसत क्षमता बहन गर्ने शक्ति हुन्छ साथै यसको विशाल जरा प्रणालीले माटोको क्यापसिटि बल पनि बढाउँछ, जसले स्लोपको स्थिरतालाई राम्रोसँग बढाउँन सक्दछ । अझैयसको महत्वपूर्ण विशेषता भनेको निकै प्रतिकूल बढ्दो अवस्थाहरू जस्तै चरम माटो पी.एच, तापमान र भारी धातु विषाक्तताहरूमा पनि अत्यधिक सहनशीलता भै बढ्नु हो। बिकसित राष्ट्र अमेरिका, अष्ट्रेलिया लगायत अन्य देशका विभिन्न क्षेत्रहरू जस्तै राजमार्ग, रेलवे, स्ट्रिम बैंकहरू र अन्य पूर्वाधारहरूको लागि ढलान स्थिरता बृद्धि र इरोजन नियन्त्रणको लागि भेटिभर ग्रास टेक्नोलोजीको प्रयोगको सफल उदाहरणहरू पनि छन् | ईन्जिनियरिङ उपयोगिता ::

ब्याटर स्थिरीकरण:

विभिन्न ईन्जिनियरिङ स्लोप अस्थिरताको मुख्य कारणहरू सतहको ईरोजन र स्लोपको संरचनात्मक कमजोरी हुन्। जबकि सतहको ईरोजनले प्रायः रिल र गल्ली ईरोजन निम्त्याउँछ, संरचनात्मक कमजोरीले झनै जमिन नै चिप्लन सक्छ।

भेटिभरको जराको टेन्साईल स्टेन्थ र सियर स्टेन्थ (Tensile strength and shear strength of vetiver roots)

मलेसियामा हेन्गचाओभनिच र निलावीरा (१९९६) द्वारा गरिएको अनुसन्धानले जराको व्यासमा हुने  कमीसँगै भेटिभर जराको तन्य (Tensile strength) शक्ति बढ्छ भनी देखाएको छ,जसबाट थाहा हुन्छ कि ठूला जराहरू भन्दा बलियो साना जराले उच्च प्रतिरोध प्रदान गर्छ भन्ने संकेत गर्छ। भेटिभर जराको तन्य शक्ति 0.2-2.2 mm बीचको जरा व्यासको दायराको लागि 40-180 MPa को बीचमा भिन्न हुन्छ। औसत डिजाइन तन्य शक्ति लगभग 75 MPa र 0.7-0.8mm जरा व्यासमा हुन्छ जुन भेटिभर जराहरूको लागि सबैभन्दा सामान्य आकार हो। जसबाट थाहा हुन्छ कि भेटिभर जराहरू जत्तिकै बलियो छन्, वा धेरै कडा काठका प्रजातिहरू भन्दा पनि बलियो हुन्छन जुन ठाडो स्लोपहरूमा जरा सुदृढीकरणको लागि सकारात्मक साबित भएको पाइन्छ। तयसैगरि माटो ब्लक शियर परीक्षणमा दुई वर्ष पुरानो भेटिभर हेजको जराको प्रवेशले 15 सेन्टीमिटर बिरुवाको दूरीमा छेउछाउको 50 सेन्टीमिटर चौडा पट्टीमा 0.25 मिटर गहिराइमा 90% माटोको शियर बल बढाउन सक्छ। वृद्धि 0.50m गहिराईमा 39% थियो र बिस्तारै 1m गहिराईमा 12.5% ​​मा घट्यो। यसबाहेक, यसको बाक्लो र ठूलो जरा प्रणालीको कारणले यसले रूखको जराहरूको लागि 3.2-3.7 kPa/kg को तुलनामा प्रति एकाइ फाइबर सांद्रता (6-10 kPa/kg जरा प्रति घन मिटर माटो) लाई राम्रो भारवहन शक्ति वृद्धि प्रदान गर्दछ।

भेटिभर ग्रास टेक्नोलोजी ठाडो स्लोप स्थिरीकरणको लागि

सामान्यतया हाइड्रोमल्चिङ वनस्पतिहरु सतहको ईरोजन रोक्नमा धेरै प्रभावकारी हुन्छ | तर रूख र झाडीहरू जस्ता गहिरो जरा भएका बोटहरूले जमिनको संरचनात्मक पुन: प्रवर्तन प्रदान गर्न सक्छन्। यद्यपि नवनिर्मित स्लोपहरूमा, सतहको तह प्रायः राम्रोसँग कनसोलिडियट हुँदैन, त्यसैले राम्रोसँग ढाकिएका स्लोप हरूमा पनि प्रायः रिल र गल्ली ईरोजन हुन्छ। यसको लागि, संरचनात्मक पुन: कार्यान्वयन पनि निर्माण पछि धेरै चाँडै आवश्यक छ, तर रूखहरू ढिलो र प्रायः यस्तो प्रतिकूल वातावरणमा स्थापना गर्न गाह्रो हुन्छ। त्यसैले यस्तो ठाउँमा भेटिभर घाँस द्रुत रूपमा बढ्न सक्छ र यसको धेरै व्यापक र गहिरो जरा प्रणालीले अपेक्षाकृत छोटो अवधिमा आवश्यक संरचनात्मक बल प्रदान गर्न सक्छ। माथि उल्लेख गरिए अनुसार भेटिभर जराहरूमा निकै कडा तन्य शक्ति भएको पाइन्छ । तसर्थ स्लोप स्थिरीकरणमा भेटिभरको भूमिकालाई हाइड्रोमल्चिङ प्रजातिसँग तुलना गरिनु हुँदैन र भेटिभर स्थापनाको लागतलाई हाइड्रोमल्चिङसँग पनि तुलना गर्नु हुँदैन।

भेटिभरको हाइड्रोलिक गुण, ईरोजन नियन्त्रण र बाढी न्यूनीकरण

सामान्यत पङ्क्ति बध्द तरिकाले रोप्दा, भेटिभर बिरुवाहरूले बाक्लो हेजहरू बनाउँछन् र तिनीहरूको कडा काँठहरूले यी हेजहरू कम्तिमा ०.६ मिटरसम्म खडा हुन सक्छन्, जसले जीवित बाधा बनाउँछ जसले पानीलाई ढिलो गर्छ र फैलाउँछ। उचित रूपमा राखिएका यी हेजहरूले धेरै प्रभावकारी डाइभर्सन संरचनाहरूको रूपमा काम गर्न सक्छन् र बहावको पानीलाई स्थिर क्षेत्रहरूमा वा सुरक्षित डिस्पोजलको लागि उचित नालीहरूमा फैलाउन सक्छन्।

ईरोजन नियन्त्रण र सेडिमेन्ट ट्र्यापिङमा भेटिभर

परिपक्व हेजले जीवित छिद्रपूर्ण बाधा बनाउँछ जसले बहावको पानीलाई ढिलो र फैलाउँछ। जसरी पानीको बहाव सुस्त हुन्छ, यसको ईरोजन शक्ति कम हुन्छ र कुनै पनि ईरोजन भएको सामग्री हेजहरूद्वारा रोक्ने काम हुन्छ। त्यसकारण टेबल ड्रेनहरू, नालीहरू, खाडी किनारहरू र अन्य ड्रेनेज संरचनाहरू स्थिर गर्न भेटिभर धेरै प्रभावकारी हुन्छ।

कंक्रीट र ग्याबियन संरचनाहरूको संरक्षणमा भेटिभर

भेटिभर हेजको गहिरो जरा प्रणालीले कङ्क्रिट संरचनाहरू जस्तै कल्भर्ट इनलेटहरू र आउटलेटहरू, ग्याबियन संरचनाहरू वा अन्य ठोस अवरोधहरूलाई उच्च गतिको प्रवाहले ध्वस्त र क्षेति हुनबाट जोगाउँदछ। इनलेटहरूबाट माथिल्लो भागमा रोप्दा, भेटिभर हेजहरूले इनलेटहरूलाई मात्र जोगाउँदैन तर तिनीहरूले कल्भर्टहरू बाहिर तलछटलाई जालमा राख्छन् जहाँ आवश्यक भएमा यसलाई सजिलै सफा गर्न सकिन्छ।

स्ट्रिम बैंक (Bank) स्थिरीकरणमा भेटिभर

गहिरो जरा प्रणाली र भेटिभर हेजहरूको बाक्लो बृद्धिको संयोजनले नदी र खोलाको किनारलाई बाढीको अवस्थामा जोगाउनेछ। यसको गहिरो जराले यसलाई पखाल्नबाट रोक्छ जबकि यसको बाक्लो माथिल्लो वृद्धिले प्रवाहको गति र यसको ईरोजन शक्तिलाई कम गर्छ। यसका साथै उपयुक्त क्षेत्रमा पानीको प्रवाहलाई निर्देशित गर्नको लागि राम्ररी राखिएको हेजहरू डिजाइन गर्न सकिन्छ।

भेटिभर ग्रास टेक्नोलोजी प्रयोगको फाइदा

परम्परागत इन्जिनियरिङ उपायहरू भन्दा भेटिभर ग्रास टेक्नोलोजीको प्रमुख फाइदा यसको कम लागत हो। ठाडो स्लोप स्थिरीकरणको लागि, बिकसित देश जस्तै चीन, भारत लगायतका देशहरुमा अन्य प्रबिधि भन्दा आसी प्रतिसतको बचत हाराहारीमा प्रयोग भएको पाइन्छ । स्थानीय रूपमा दुई प्रविधिको सापेक्ष लागतमा आधारित भएकोले अन्यत्र पनि यस्तै बचतको अपेक्षा गर्न सकिन्छ। अष्ट्रेलियामा यो अनुमान गरिएको छ कि दक्षिणी क्वीन्सल्याण्डको राजमार्गमा 60 मिटर लामो बक्स कल्भर्ट खण्डको डिजाइनमा भेटिभर ग्रास टेक्नोलोजी  समावेश गर्दा A$100 000 को बचत हुनेछ। दोस्रो, अन्य बायो-इन्जिनियरिङ प्रविधिहरू जस्तै, भेटिभर ग्रास टेक्नोलोजीले ईरोजन नियन्त्रण र भूमि स्थिरीकरणको प्राकृतिक र वातावरणमैत्री विधि प्रदान गर्दछ जसले प्रायः कंक्रीट र चट्टान संरचनाहरू जस्ता परम्परागत इन्जिनियरिङ उपायहरूसँग सम्बन्धित कठोर रूपलाई ‘नरम’ बनाउँछ। यो विशेष गरी सहरी र अर्ध ग्रामीण क्षेत्रहरूमा महत्त्वपूर्ण छ जहाँ पूर्वाधार विकासले गर्दा वातावरणको दृश्य ह्रास प्रायः स्थानीय जनसंख्याको प्रमुख चिन्ताको विषय हो। तेस्रो, भेटिभर ग्रास टेक्नोलोजीको मर्मत लागत लामो अवधिमा कम छ। परम्परागत ईन्जिनियरिङ् संरचनाहरूको विपरित, बायो-इन्जिनियरिङ् प्रविधिको दक्षताले वनस्पति आवरण परिपक्व हुँदै जाँदा समयसँगै सुधार हुन्छ। भेटिभर ग्रास टेक्नोलोजीलाई सुरुका केही वर्षहरूमा राम्रो मर्मत कार्यक्रम चाहिन्छ तर एक पटक स्थापित भएपछि यो लामो अवधिमा वस्तुतः मर्मत-रहित हुन्छ। यतिमात्रै होइन भेटिभर खेतीको रुपमा प्रयोग गरेर यसबाट विभिन्न औधोगिक बस्तुहरु उत्पादन गर्न लै कच्चापदार्थको रुपमा प्रयोग गर्न सकिन्छ जस्तै कागज उधयोग, डोरी उधयोग, प्रसोधित तथा सुगन्धित तेल र आत्तरहरु उत्पादन गर्न सकिन्छ |

उपयुक्त डिजाइन र प्रविधिहरू

नेपाल जस्तो मुलुकमा भेटिभर ग्रास टेक्नोलोजी एक नयाँ प्रविधि हो। त्यसैले कुनै पनि नयाँ प्रविधिको रूपमा यसलाई नेपालले सिक्नु पर्छ र उत्तम परिणामहरूको लागि उपयुक्त रूपमा लागू गर्नुपर्छ र यो प्रबिधि नेपाल जस्तो मुलुकको लागि प्राकिर्तिक विपदसंग जुध्न न्युन लागतमा प्रगोगमा ल्याउन सकिने एकमात्रै उपाए हो। यदि हामी अजि पनि यस्तै कम लागतका प्रबिधिलाई सदुपयोग गर्न असफल हुने हो भने निकट भविष्यमा  निराशाजनक नतिजा र कहिलेकाहीं प्रतिकूल परिणाम ल्याउनेछ। माटो संरक्षण प्रविधि र हालसालै एक बायो-इन्जिनियरिङ उपकरणको रूपमा, भेटिभर ग्रास टेक्नोलोजीको प्रयोगलाई जीवविज्ञान, ईन्जिनियरिङ जियोलोजिकल, माटो विज्ञान र हाइड्रोलिक र हाइड्रोलोजिकल सिद्धान्तहरूको बुझाइ आवश्यक छ। अझै थप, यो बुझ्नुपर्छ कि भेटिभर वनस्पति वर्गीकरण द्वारा एक घाँस हो तर यसको व्यापक र गहिरो जरा प्रणाली संग एक सामान्य घाँस भन्दा एक रूख जस्तै कार्य गर्दछ। भ्रम थप्नको लागि, भेटिभर ग्रास टेक्नोलोजीले विभिन्न अनुप्रयोगहरूको लागि यसको विभिन्न विशेषताहरू शोषण गर्दछ; उदाहरणका लागि, जमिनको स्थायित्वका लागि गहिरो जरा, पानी फैलाउनको लागि बाक्लो बृद्धि र सेडिमेन्ट ट्र्यापिङ र भूमि पुनस्र्थापनाका लागि विभिन्न रसायनहरूप्रति असाधारण सहनशीलता आदि। धेरैजसो अवस्थामा भेटिभर ग्रास टेक्नोलोजीको विफलताहरू घाँस आफैं वा सिफारिस गरिएको प्रविधिको सट्टा खराब अनुप्रयोगहरूमा श्रेय दिन सकिन्छ। उदाहरणका लागि एउटा उदाहरणमा जब नयाँ राजमार्गमा ब्याटरहरूलाई स्थिर गर्न भेटिभर प्रयोग गरियो, परिणामहरू धेरै निराशाजनक भए र यस्तो अवस्थामा स्लोपहरू स्थापना गर्न वा स्थिर गर्न असफल हुनु सामान्य हुन्छ। त्यसैले पनि सही किसिमको ईन्जिनियरिङ परामर्स बिनाम  भेटिभर ग्रास टेक्नोलोजी सबै ठाउँमा प्रयोग गरेर मात्रै सफल भईदैन |अनुसन्धानका नतिजाहरू र माथि प्रस्तुत गरिएका धेरै अनुप्रयोगहरूको सफलताहरूबाट, यो स्पष्ट छ कि हामीसँग अब पर्याप्त प्रमाणहरू छन् कि VGT सिभिल निर्माणको कारणले विचलित भूमिहरूको स्थिरीकरण र पुनर्स्थापनाको लागि धेरै प्रभावकारी र कम लागतको बायो-इन्जिनियरिङ उपकरण हो। यद्यपि यो जोड दिनु पर्छ कि ईन्जिनियरिङ् संरचनाहरूको लागि प्रभावकारी समर्थन प्रदान गर्न, दुई सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण बिन्दुहरू रोपण सामग्रीको राम्रो गुणस्तर र सबै महत्त्वपूर्ण उपयुक्त डिजाइन र सही रोपण प्रविधिहरू हुन् |

-महेन्द्र आचार्य, भौगर्भिक ईन्जिनियर

Related Articles

5,373 Comments

  1. I haven’t checked in here for a while as I thought it was getting boring, but the last several posts are great quality so I guess I’ll add you back to my daily bloglist. You deserve it my friend 🙂

  2. I’m curious to find out what blog system you have been working with? I’m experiencing some minor security problems with my latest website and I’d like to find something more safeguarded. Do you have any solutions?

  3. I do agree with all the ideas you’ve presented in your post. They are very convincing and will certainly work. Still, the posts are too short for starters. Could you please extend them a little from next time? Thanks for the post.

  4. Very efficiently written story. It will be useful to everyone who utilizes it, as well as myself. Keep doing what you are doing – for sure i will check out more posts.

  5. It is the best time to make some plans for the long run and it is time to be happy.

    I’ve read this publish and if I may just I desire to counsel you some fascinating things or advice.
    Maybe you could write next articles regarding this article.

    I wish to learn even more things about it!

  6. Howdy are using WordPress for your site platform?
    I’m new to the blog world but I’m trying to get started and create my own. Do you
    require any coding knowledge to make your own blog?
    Any help would be greatly appreciated!

  7. I was more than happy to find this site. I want to to thank you for your time for this fantastic read!!
    I definitely really liked every bit of it and I have you saved as a
    favorite to see new things in your website.

  8. I do not even know the way I stopped up right here, however I assumed this put up was once good.
    I do not recognise who you’re however certainly you’re going to
    a well-known blogger when you aren’t already. Cheers!

  9. Hi there would you mind sharing which blog platform you’re
    using? I’m looking to start my own blog in the near future but I’m having a difficult time deciding between BlogEngine/Wordpress/B2evolution and Drupal.
    The reason I ask is because your design and style seems different then most blogs and I’m looking for something completely unique.
    P.S Sorry for getting off-topic but I had to ask!

  10. When I originally commented I clicked the “Notify me when new comments are added” checkbox and now each time a comment is added I get four emails
    with the same comment. Is there any way you can remove people from
    that service? Thanks!

  11. You really make it appear really easy with your presentation however I
    to find this matter to be really something which I feel I’d never understand.
    It sort of feels too complicated and very broad for me. I’m looking forward for your next put up, I will try to get
    the cling of it!

  12. magnificent publish, very informative. I wonder why the other specialists of this sector do not understand this.
    You must continue your writing. I am confident, you’ve a huge readers’ base already!

  13. Greetings! Very useful advice within this post!

    It’s the little changes that will make the most significant changes.
    Many thanks for sharing!

  14. Your style is very unique in comparison to other people I’ve read stuff from.

    I appreciate you for posting when you’ve got the opportunity,
    Guess I’ll just book mark this blog.

  15. В целях сокращения времени на перенаправление вашего обращения в МВД России, рекомендуем заполнить форму обращения непосредственно на сайте МВД России.

  16. With havin so much content do you ever run into any problems of plagorism or copyright violation? My blog has a lot of unique content I’ve either created myself or outsourced but it appears a lot of it is
    popping it up all over the web without my permission.
    Do you know any solutions to help prevent content from being stolen? I’d certainly appreciate it.

  17. Hello There. I found your weblog using msn. This is an extremely
    well written article. I’ll be sure to bookmark it and come back to read more of your
    useful info. Thank you for the post. I’ll definitely
    return.

  18. It is appropriate time to make some plans for the long run and it’s time to be happy. I have read this post and if I may I desire to recommend you few attention-grabbing things or tips. Perhaps you could write subsequent articles relating to this article. I want to learn more things about it!

  19. На сайте представлены лучшие слоты от отечественных и зарубежных производителей программного обеспечения.

  20. Magnificent web site. A lot of helpful info here. I am sending
    it to a few buddies ans additionally sharing in delicious.
    And certainly, thanks to your sweat!

  21. Hello there, just became alert to your blog through Google,
    and found that it’s truly informative. I am going to watch out for brussels.

    I’ll appreciate if you continue this in future.
    Numerous people will be benefited from your writing. Cheers!

  22. I simply couldn’t go away your site before suggesting
    that I really loved the standard info a person provide in your visitors?
    Is gonna be again ceaselessly in order to inspect new posts

  23. obviously like your web-site but you have to test the spelling on several of your posts.
    A number of them are rife with spelling issues and I find
    it very bothersome to inform the reality on the
    other hand I will certainly come back again.

  24. hello!,I really like your writing very so much! share
    we keep in touch extra about your article on AOL?

    I need an expert on this area to resolve my problem.
    May be that is you! Taking a look forward to see you.

  25. Hey There. I found your blog using msn. This is a very well written article.
    I’ll make sure to bookmark it and come back to read more of your useful
    information. Thanks for the post. I’ll certainly return.

  26. Hey! Thhіs is my firset visit to your bloց! We are а
    team of volunteers and stаrting a new project
    in a community iin tһe same niche. Your bⅼog provided us beneficial information tto work on. You have done а
    outstanding jоb!

  27. That is a really good tip particularly to those
    fresh to the blogosphere. Brief but very precise info… Many
    thanks for sharing this one. A must read post!

  28. Hi! This post couldn’t be written any better! Reading this post reminds me of my previous room mate!
    He always kept chatting about this. I will forward this write-up to him.

    Pretty sure he will have a good read. Many thanks
    for sharing!

  29. Your site offers a refreshing perspective on parenting, emphasizing the importance of nurturing both children’s and parents’ well-being within the family lifestyle Beni

  30. What i don’t understood is actually how you’re now not actually much
    more smartly-liked than you may be now. You are
    very intelligent. You recognize therefore significantly when it comes to this subject, produced me in my view believe it from a lot of various angles.
    Its like women and men aren’t fascinated until it’s one thing to accomplish with Lady gaga!
    Your individual stuffs excellent. All the time handle it up!

  31. Hey there, I think your website might be having browser compatibility issues.
    When I look at your blog in Safari, it looks fine
    but when opening in Internet Explorer, it has some overlapping.
    I just wanted to give you a quick heads up! Other then that,
    great blog!

  32. Write more, thats all I have to say. Literally, it
    seems as though you relied on the video to make your point.

    You definitely know what youre talking about, why throw away your intelligence
    on just posting videos to your blog when you could
    be giving us something informative to read?

  33. Hi! This is kind of off topic but I need some guidance from an established blog.
    Is it very hard to set up your own blog? I’m not very techincal but I can figure things out
    pretty fast. I’m thinking about creating my own but
    I’m not sure where to start. Do you have any tips or suggestions?
    Cheers

  34. Fantastic goods from you, man. I have understand your stuff previous to and you are just extremely fantastic.
    I actually like what you have acquired here, certainly like what you are stating and the way in which you say it.
    You make it entertaining and you still care for to keep
    it sensible. I can not wait to read much more from you.

    This is really a great website.

  35. Hey there great website! Does running a blog like this require a massive amount work?
    I’ve no knowledge of coding but I had been hoping to start
    my own blog soon. Anyway, should you have any ideas or
    techniques for new blog owners please share. I know this is off topic
    but I simply had to ask. Thanks a lot!

  36. Can I simply say what a relief to uncover somebody
    that truly understands what they are talking about on the
    internet. You definitely realize how to bring a problem to light and make it important.
    A lot more people need to check this out and understand this side of the story.
    I was surprised that you aren’t more popular
    since you most certainly have the gift.

  37. Hi, i believe that i saw you visited my website thus i came to go back the choose?.I am
    attempting to to find issues to improve my website!I
    suppose its adequate to use some of your ideas!!

  38. Hey There. I found your blog using msn. This is an extremely well written article. I’ll be sure to bookmark it and come back to read more of your useful information. Thanks for the post. I’ll certainly return.

  39. Aw, this was a really good post. Spending some time and actual effort to generate a really good article… but what can I say… I hesitate a lot and don’t seem to get nearly anything done.

  40. Estoy totalmente de acuerdo en que el espejo emocional juega un papel importante en nuestra vida diaria. Debemos aprender a valorarnos y cuidar de nuestra salud emocional para mantener un estado de ánimo positivo Ver más

  41. Казино придает максимальное значение безопасности пользовательских данных, применяя передовые методы шифрования.

  42. What Is FitSpresso? FitSpresso is a natural weight loss supplement that alters the biological cycle of the body to burn more calories and attain a slim and healthy body

  43. It¦s really a cool and helpful piece of information. I¦m happy that you just shared this useful info with us. Please keep us up to date like this. Thanks for sharing.

  44. Me encanta cómo abordas el tema del espejo emocional y su relación con nuestra imagen propia y estado de ánimo. Es algo con lo que todos podemos relacionarnos en algún momento de nuestras vidas Clic aquí

  45. Hi, its pleasant paragraph regarding media print,
    we all be familiar with media is a impressive source of data.

  46. Hello! Someone in my Facebook group shared this website with
    us so I came to look it over. I’m definitely enjoying the information. I’m book-marking and will be tweeting this to
    my followers! Exceptional blog and terrific
    design and style.

  47. We stumbled over here coming from a different web address and thought
    I might check things out. I like what I see so i am just following you.

    Look forward to going over your web page for a second time.

  48. Its like you read my mind! You seem to know
    so much about this, like you wrote the book in it or something.
    I think that you can do with a few pics to drive the message
    home a little bit, but instead of that, this is excellent blog.
    An excellent read. I will certainly be back.

  49. Your style is unique compared to other people I’ve read stuff
    from. Thanks for posting when you have the opportunity, Guess I will
    just book mark this web site.

  50. If you want to improve your know-how simply keep visiting this website and be updated with the hottest gossip posted here.

  51. Hmm it appears like your website ate my first comment (it was extremely long) so
    I guess I’ll just sum it up what I submitted and say, I’m thoroughly enjoying
    your blog. I too am an aspiring blog blogger but I’m
    still new to everything. Do you have any recommendations for novice blog writers?
    I’d definitely appreciate it.

  52. hello!,I really like your writing very a lot! proportion we communicate more approximately your article on AOL?
    I require an expert in this space to unravel my problem.
    Maybe that is you! Looking forward to see you.

  53. Having read this I thought it was extremely enlightening.
    I appreciate you taking the time and energy to put this article together.

    I once again find myself spending way too much time
    both reading and leaving comments. But so what, it was still worthwhile!

  54. Just want to say your article is as astonishing.
    The clearness to your publish is just spectacular and i can think
    you are an expert in this subject. Fine together with your permission allow me to seize your RSS feed to keep
    up to date with approaching post. Thank you 1,000,000 and please keep up the rewarding work.

  55. I have to thank you for the efforts you have put in writing this site.

    I really hope to check out the same high-grade
    content from you in the future as well. In fact, your creative writing abilities has inspired me to
    get my very own website now 😉

  56. Biura podróży są niezastąpione, gdy chcemy bezpiecznie i komfortowo organizować nasze wyjazdy. Dzięki nim możemy skorzystać z profesjonalnej pomocy w doborze najlepszych ofert i atrakcji turystycznych moja strona

  57. Dzięki skupowi nieruchomości można szybko i sprawnie pozbyć się problematycznej posiadłości. Z własnego doświadczenia mogę potwierdzić, że współpraca z profesjonalną firmą skupującą nieruchomości przynosi same korzyści odniesienie

  58. Magnificent beat ! I wish to apprentice while you amend your website, how can i subscribe for a blog website?
    The account aided me a acceptable deal.
    I had been a little bit acquainted of this your broadcast offered bright clear idea

  59. Greetings! This is my first visit to your blog! We are a group of volunteers
    and starting a new initiative in a community in the same niche.
    Your blog provided us valuable information to work on. You have done a wonderful job!

  60. Hi, I do think this is an excellent site. I stumbledupon it 😉 I will return yet again since i
    have book-marked it. Money and freedom is the greatest way to change, may you be rich and continue to help others.

  61. When I originally left a comment I appear to have clicked the -Notify me when new comments
    are added- checkbox and from now on every time a comment
    is added I get 4 emails with the exact same
    comment. Perhaps there is a means you can remove me from that service?
    Thanks!

  62. whoah this weblog is great i like studying your posts. Stay up the good work!
    You already know, lots of persons are looking around for this information, you can help
    them greatly.

  63. I loved as much as you’ll receive carried out right here.
    The sketch is attractive, your authored subject matter stylish.
    nonetheless, you command get bought an impatience over that you wish be delivering the following.
    unwell unquestionably come more formerly again since
    exactly the same nearly a lot often inside case you shield this hike.

  64. Me siento identificado con lo que mencionas sobre el espejo emocional y cómo nos vemos a nosotros mismos. A veces nos juzgamos demasiado y eso afecta nuestro estado de ánimo y bienestar general. Hay que aprender a aceptarnos tal como somos y valorarnos Consejos útiles

  65. I am extremely inspired with your writing abilities and also with the layout in your blog.
    Is this a paid subject matter or did you modify it your self?
    Anyway keep up the excellent high quality writing, it’s uncommon to
    see a nice weblog like this one today..

  66. Nice post. I was checking constantly this weblog and I’m inspired!
    Extremely helpful info particularly the remaining section 🙂
    I take care of such info much. I was looking for this certain information for a long time.
    Thank you and best of luck.

  67. First off I would like to say excellent blog! I had a quick question in which I’d like to ask
    if you do not mind. I was interested to find out how you center yourself and clear your head before
    writing. I have had a tough time clearing my thoughts in getting my ideas out.

    I truly do enjoy writing however it just seems like the first 10 to 15 minutes tend
    to be wasted just trying to figure out how to begin. Any suggestions or tips?
    Many thanks!

  68. Heya i’m for the first time here. I found this board and I find It really
    useful & it helped me out much. I hope to give something back
    and aid others like you aided me.

  69. fantastic submit, very informative. I’m wondering why the other specialists of this sector do
    not realize this. You should proceed your writing. I’m confident, you have a huge readers’ base already!

  70. Amazing! This blog looks exactly like my old one! It’s on a completely different subject but
    it has pretty much the same page layout and design. Great choice of colors!

  71. Aw, this was a really nice post. Taking the time and actual effort to create a really good article… but what can I say… I
    put things off a whole lot and don’t manage to
    get nearly anything done.

  72. I do not even know how I ended up here, but I thought this post was good.

    I do not know who you are but definitely you are going to a famous
    blogger if you are not already 😉 Cheers!

  73. You’ve made some good points there. I checked on the net to find out more about the issue and found most people will go along with your views on this web site.

  74. I like what you guys are usually up too. This sort
    of clever work and exposure! Keep up the terrific works guys I’ve incorporated you guys
    to blogroll.

  75. Nice post. I was checking continuously this blog and I’m impressed!
    Very useful information specifically the last part 🙂 I care for such information much.
    I was looking for this particular information for a long time.
    Thank you and good luck.

  76. What’s Going down i am new to this, I stumbled upon this I’ve found It positively useful and it has helped me out loads.

    I hope to give a contribution & assist different users like its aided me.
    Good job.

  77. Hi! I know this is kind of off topic but I was wondering if you knew
    where I could find a captcha plugin for my comment form?
    I’m using the same blog platform as yours and I’m having difficulty finding one?
    Thanks a lot!

  78. Exceptional post however I was wanting to know if you could write a litte more on this subject? I’d be very grateful if you could elaborate a little bit more. Bless you!

  79. I know this if off topic but I’m looking into starting my own blog and was wondering what all is required to get setup?

    I’m assuming having a blog like yours would cost a pretty penny?
    I’m not very internet smart so I’m not 100% sure. Any recommendations or advice would be
    greatly appreciated. Kudos

  80. Bardzo ciekawy artykuł! Planując wyjazd zawsze warto skorzystać z usług biura podróży, które pomogą w zorganizowaniu niezapomnianej przygody. Polecam odwiedzić meaTRAVEL , gdzie znajdziesz szeroki wybór ofert w atrakcyjnych cenach

  81. Jestem zachwycony jakością usług, jakie oferuje skup nieruchomości. Zdecydowanie polecam skorzystanie z ich profesjonalnego podejścia i szybkiego załatwienia formalności. Dzięki nim sprzedaż domu czy mieszkania staje się łatwa i bezproblemowa https://willakos.pl/